NEURALİNK

Ayhan SÖNMEZ

Elon Musk tarafından kurulan şirket Neuralink, ABD makamlarından insan beynindeki bilgisayar çipleri üzerinde testler yapma yetkisi aldı. Neuralink dün Twitter’da, insanlar üzerindeki ilk klinik çalışma için Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi’nden (FDA) onay aldığını kamuoyuna bildirmekten memnuniyet duyduklarını duyurdu ve bunu önemli bir başlangıç, kilometre taşı olarak nitelendirdi.

Musk, geçenlerde, teşebbüsüyle ilgili bir takdim sırasında, Neuralink tarafından oluşturulan implantların, düşünceler yoluyla bilgisayarlarla doğrudan iletişimi, potansiyel olarak kolaylaştırabileceğinden bahsetmişti. Şirketleri için iddialı hedefler açıklamasıyla bilinen Musk, cihazları fertlere yerleştirmeden önce fonksiyonalite sağlamanın önemini vurgulayarak dikkatli olunması gerektiğini kabul etti. Ancak şüpheciler, Musk’ın yüce (!) vizyonlarının çoğunun asla gerçekleşmediğini iddia ediyor.

Musk’ın Temmuz 2019’da insan testlerinin ertesi yıl başlayacağına dair duyurusu da dahil olmak üzere ilk gecikmelere rağmen, Neuralink artık klinik deneyler için onay aldı. Bununla birlikte, kabaca madeni para büyüklüğündeki prototip implantlar şimdiye kadar sadece hayvanlar üzerinde test edildi. Takdim, basit video oyunları oynayan veya beyin çipini kullanarak ekranlardaki işaretlere tepki veren maymunları sergilemekle başladı.

Musk’ın Neuralink ile aslî hedefi, bu arayüzler aracılığıyla nörolojik bozukluklara ele almaktır. Başlangıç olarak şu anda hareketliliği veya görüşü eski hâline getirmek amacıyla omurilik veya göze yerleştirme amaçlı ek implantlar geliştirmeye çalışıyor. Ancak Musk’a göre nihaî hedef, insanların yapay zeka tarafından yönetilen sistemler tarafından entelektüel olarak boğulmasının önüne geçmek.

Kendimizi isteyerek bu distopik geleceğe teslim etmeli miyiz? Kulağa distopik bir bilimkurgu gerilim filminden fırlamış gibi geliyor. Yine de FDA, Neuralink’e insan klinik deneyleri için yeşil ışık yaksa da, rakipleri şimdiden önemli ilerlemeler kaydetti. Peki, bu karanlık girişimin yüzeyinin altında ne yatıyor?

Neuralink’in ardındaki konsept hem basit hem de tüyler ürpertici: İnsan düşüncelerini deşifre etmek, onları teknolojik devrelerle işlemek ve bunları eylemlere veya konuşmaya çevirmek. Beyne cerrahî olarak implante edilen cihaz, beyin aktivitesini kaydeder ve manipüle eder. Evet, doğru duydunuz, kafatasınıza madenî para büyüklüğünde bir delik açmayı ve çok ince telleri doğrudan hassas beyin dokunuza bağlamayı öneriyorlar. Harici cihazların kablosuz olarak kontrol edilebileceğini iddia ediyorlar ve halka, saçın altına gizlenmiş küçük bir iz dışında bir alâmet kalmayacağı, prosedürün ağrısız ve hastaların bir gün içinde eve dönmesine izin verildiği konusunda güvence veriyorlar. Ancak hepsi bu kadar değil, Neuralink, Bluetooth teknolojisini kullanarak nöron aktivitesini kablosuz olarak görselleştirme ve işitmeye dair sesleri yakalama yeteneğine sahiptir. Ve bu teknolojik kâbusa güç sağlamak için gereken günlük şarjı da unutmayalım!

Musk korkunç ihtimâller hayal ediyor. Felçli fertlerin, dış iskeletleri düşünceleriyle kontrol ederek hareket kabiliyetini yeniden kazanabileceklerini, kilitli kalma sendromunda kapana kısılanların ise sonunda dış dünyayla iletişim kurabileceklerini öne sürüyor. Musk, bu beyin implantlarını cüretkâr bir şekilde, kullanıcıların sağlığını izleyen ve en ufak bir anormallikte uyarılar veren çeşitli sensörlerle donatılmış “kafadaki fitbit”e benzetiyor. Ama bekleyin, daha da tuhaflaşıyor! Neuralink’in görkemli vizyonu, insan anılarını indirmeyi, depolamayı, geri almayı ve hatta makinelere aktarmayı ve potansiyel olarak onları yeni bedenlere yerleştirmeyi içerir. Musk, bu bilim kurgu rüyâsı hakkında şairane olabilir, ancak Musk’ın fantastik fikirlerini şiddetle reddeden ciddî insanlar da var ve onlar şöyle itiraz ediyorlar: “Musk, beynin iç işleyişini ve hatta yerini anlamamaktadır, meyve suyu sıkmak gibi hatıraları ayıklama fikri ise saf bir deliliktir.” Ayrıca bariz bir şekilde çözülmemiş etik ve mahremiyet endişelerini de belirtiyorlar.

Çok sayıda kurum ve şirket, yıllardır beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI) ile uğraşıyor. Neuralink, sözde potansiyel komplikasyonları azaltan geleneksel kablolamayı çığır açan bir şekilde ortadan kaldırmasıyla tanınırlık kazandı.

Neuralink bu riskli girişimde yalnız değil. Arayüz alanındaki diğer rakipler önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Synchron, şaşırtıcı bir şekilde, ABD’de bir hastaya başarılı bir şekilde beyin çipi yerleştirdiğini ve kendisini ülkede öncü olarak konumlandırdığını iddia etti. Başka bir şirket Stentrode, nöral sinyalleri alıp ileterek hastaların mesaj göndermesine ve çevrimiçi alışveriş yapmasını mümkün görüyor. Musk’ın bu arada Synchron’a yatırım yapmakla ilgilendiğine dair söylentiler, yoğunlaşan rekabet hakkında çok şey söylüyor.

Büyük vizyonlara ve sansasyonel manşetlere rağmen, BCI’ları araştıran şirketlerin hiçbiri ürünleri için nihai pazar onayını alamadı. Son zamanlarda, İsviçreli araştırmacılar, felçli bir Hollandalı’nın travmatik bir kazadan sonra kafasına, omurgasına ve bacaklarına yerleştirilen elektronik sensörleri kullanarak tekrar yürümesini sağlayarak bir atılım gerçekleştirdiler.

Neuralink ve benzeri girişimleri çevreleyen yutturmaca artmaya devam ettikçe, insan beyniyle oynamanın ne getireceği hakkında kritik sorular sormak zorunludur. Eleştirmenler, özümüze, anılarımıza, mahremiyetimize ve insanlığımıza müdahale etmenin getirdiği derin risklerin hafife alınmaması gerektiğini savunuyor. Etik ikilemler ve toplumsal zorluklar ciddi bir değerlendirme gerektirir.

Kayıp yetenekleri geri getirmek cazib gelse de, insan ve makinenin birleşmesine dikkatle yaklaşmalıyız. Temel değerlerimizi, özerkliğimizi ve insan yaşamının kutsallığını gözden kaçırmayalım

Bu amansız Faustvari bilimsel ilerleme arayışında, ruhumuzu feda etmeyelim. İnsanlığımızın özünü korumalı ve bu anlaşılmaz teknolojilere karşı uyanık ve ihtiyatlı bir yaklaşım sürdürmeliyiz.

Kendini vizyon sahibi ilân eden Musk, 2016 yılında Neuralink’i bir nöroteknoloji şirketi olarak kurarak gizli çevrelerde sansasyon meydana getirmişti ve esasen ne çeviriyorlar tam bilememekteyiz.