WAGNER’İN DARBE TEŞEBBÜSÜ VE RUSYA’NIN İÇ DENGELERİ
Wagner’in darbe teşebbüsünün Rusya iç siyasetinde hangi dengelere karşılık geldiğine dair Rusya uzmanlarının sosyal medya hesaplarından yapmış oldukları paylaşımlardan derlediğimiz notlar:
1 yıl önce Rusya’da belirgin iki ekip vardı.
Rusya’da güç iki ana eksendedir. Biri ordu diğeri oligarklar. Oligarklar yeni STAVKA tarafından, yani Sovyet yanlısı subaylar tarafından savaşın ilk döneminde yaşanan askeri siyasi sorunların kaynağı olmaları nedeniyle geçen sonbahardan beri tasfiye ediliyor.
Sovyet benzeri devlet komisyonları ülkenin üretim ve tedarik ağlarına, teknik geliştirme birimlerine atanmaya başladı. Oligarklar sistematik olarak tasfiye edilirken çatlak sesler çıkmaya başladı. Geçen gün St. Petersburg’daki toplantıda Stalin’in ekonomik siyasi tedbirlerinin bir benzerinin dönüşü için olumlu karar alınmasına çok fazla tepki gösterilmişti.
Oligarkların arkasında bir halk desteği yok; halk, 30 yıldır kendilerinden çaldığı için onlardan nefret ediyor. Ordu halktan büyük desteğe sahip ve her şeyi planlı ekonomi ve planlı bir yönetime çevirmeyi istiyorlar.
Prigozhin oligarkların esas elemanlarından biri. Putin’e yakın ama oligarkların kanadından yakın. Ordu ile kavgası da esasında buradan kaynaklanıyor.
Bu olay bir maskirovka değilse ordu içerisinden bilmediğimiz bir yapıdan büyük bir destek yoksa Prigozhin’in kendi sonunu hazırlayışı ve beraberinde de oligarkların 1917’de aristokrat ailelerin başına gelenlerin bir benzerine sürüklenmek üzere olduğunun açık bir kanıtı yaşanmaktadır.
*
Shoigu-Gerasimov ile Kadirov-Prigozhin iki ekip rekabet halindeydi. Ülkenin geleceğinde Putin’den sonra kim başa geçecek konusunda anlaşmazlık vardı.
Eylül ayında Surovikin, Ukrayna Savaşı’nda ana komutaya getirilince ve bu esnada Putin’in en yakın dostlarından eski KGB Saint Petersburg Şefi şimdinin Rusya Güvenlik Konseyi Şefi Petruşev açıkça tarafını belli edip ordudan yana tavır aldı.
Kadirov, Putin ekseninden böyle bir adım gelince derhal tutumunu değiştirdi ve yeni STAVKA ile anlaşma yolunu seçti.
Kadirov, ordunun bazı kısımları, oligarklar ve Petruşev ile dolayısıyla Putin’in desteğiyle geleceğin Rusya devlet başkanı olma hayali kuran Prigozhin bir anda kendini tek başına oligarklarla baş başa buldu.
Oligark tasfiyesi de başlayınca Prigozhin sıranın er yada geç kendisine geleceğini anladı.
Yakın zamanda oligark tasfiyesi ve planlı ekonominin dönüşüyle yeni STAVKA’nın önderliğinde neo Sovyet yapısı belirince oligarkların tepkisi Prigozhin ile patladı ancak bu yıkılmakta olan oligark düzenini pek kurtaracağa benzememektedir.
Putin ve ordudan geniş bir ekip aynı yolda değilse bu darbemsi şeyin Wagner ve Prigozhin nezdinde bir yere varması çok zor.
*
Ukrayna’daki Rus Birliklerinin Komutanı General Sergei Surovikin açıkça Wagner’e silah bırakması, savunma bakanlığının emirlerine uyması ve herhangi bir çatışmaya girmemesi çağrısında bulundu.
Surovikin Sovyet yanlısı generallerden ve 93 anayasa krizinde Sovyet yanlısı olmaktan en son vazgeçen ve çar yanlısı çok sayıda kişiyi bizzat vuran isimlerden biri.
Shoigu, Gerasimov ve Lapin gibi 3 Türk’ten oluşan Sovyet yanlısı Stavka ekibinde Gerasimov’dan sonraki en etkili ve yetkili isim.
Surovikin’in ordu, istihbarat ve halk üstünde geniş bir etkisi var. Böyle konuştuğu müddetçe ordudan özellikle Ukrayna ve Batı ile Güney Askeri Bölge sathında spesifik bir isyan yanlısı tavrın gelmesi çok zor.
Dikkat ettiyseniz Savunma Bakanlığı, Wagner’in tümünü hedef almak yerine Prigojin’i saf dışı bırakarak Wagner askerlerine ve diğer komutanlarına seslenen bir tarz izliyor.
Putin’in beklenen konuşması da muhtemelen bu yönde olacak.
Bunun nedeni şu:
Savunma Bakanı Şoygu, 10 Haziran’da çıkardığı kararnameyle tüm paramiliter birliklere 1 Temmuz’a kadar Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalama mecburiyeti getirmişti.
Prigojin’le bakanlık arasında artarak devam eden gerilimi pik noktasına ulaştıran nedenlerden en önemlisi de buydu. Ortada bir ‘darbe girişimi’ olduğunu söylemek mümkün değil.
Prigojin ile bakanlık arasındaki uzun süreli kavgada Prigojin’in gemileri yakması söz konusu.
Kremlin’in bu isyanı kan dökülmeden sonlandırabilmesi için ise en başta Wagner mensupları arasında bir kafa karışıklığı yaratması gerekiyor.
Bu yüzden Putin’in söyleyeceği şeyler kritik.