HEYELAN MI?
Ahmet BAŞ (Maden Mühendisi)
Erzincan İliç Çöpler altın madeninde meydana gelen heyelan, bildiğimiz mânâda tabiî bir toprak kayması değildir.
Burası büyük bir maden ocağı.
Coğrafi yapı vadi şeklinde.
Altın madeni atıkları, görüntülerden de anlaşılacağı üzere bu vadinin bir yamacının üzerine bir dağ şeklinde yığılıyor. İşte, heyelan vadi yamacında oluşturulan bu suni dağın kayması ile gerçekleşiyor. Bu atıklar saf taş ve toprak değil, siyanür ve diğer kimyasallarla işlem görmüş ve içindeki maden alındıktan sonra siyanür ve kimyasal bulaşıkları ihtiva eden zehirli bir posa yığını.
Bu zehirli yığın, yağmur altında suya doymuş olduğundan görüntülerde de farkedileceği üzere adeta bir sıvı gibi akarak hareket ediyor.
Dolayısıyla bu yığın meydana getirilirken doğru bir mühendislikle inşa edilmediği söylenebileceği gibi, bölgede yapılan patlatmalar da bu heyelana yol açmış olabilir.
Esasında bu kadar büyük bir yığının kaymaması söz konusu değil, bu kadar büyük bir yığın yanlış yere yapılırsa, kaymanın gerçekleşmesi küçük bir vesileyle de olabilir.
Kaymadan dolayı göçük altında kalanlardan farklı olarak ortaya çıkan diğer tehlikeleri de şöyle sıralayabiliriz:
Bu zehirli posa yığını, üzerine yağan yağmurla birlikte hareketlendiğinde, kayma ile oluşan bu hareketlilik zehirli gaz çıkışının hızlanmasına sebep olur ve bu da zehirlenmelere yol açar. Geçmişte benzer bir vakada, olay mahallinden 25 km uzaktaki bir yerleşim biriminde 1500 kişi zehirlenmişti. Bölgede haber yapan televizyoncular da ortaya çıkan zehirli gazın özelliği olan acı badem kokusunu aldıklarını ve solunum yollarında rahatsızlık hissettiklerini beyan etmişlerdir. Devlet, zehirlenmeye karşı da bari bu aşamada tedbir alsın.
Bu zehirli atık üzerine yağan yağmurla birlikte zehirli suyun, yeraltı sularına sızması, Fırat nehrine karışması gerçekleşecektir.
Göçük gerçekleşince, bu zehirli atık dağı üzerinden geçen siyanür borularının da kırıldığı açıkça görülmektedir. Yani sadece zehirli posadan sızan sular değil, ham siyanür de toprağa karışmış durumda…
Bu zehirli posa, yamaçtan kayarak Sabırlı deresine akıyor. Sabırlı deresi önüne kurulmuş olan bariyerle, bu zehirli posanın, Fırat’ın kolu olan Karasu üzerindeki İliç Barajı’na dolayısıyla Fırat’a ulaşması şimdilik engellenmiş gözüküyor ama yağmur yağdıkça bu zehirli atığın Fırat’a taşınması mukadderdir.
İşçiler, heyelandan önce, zehirli atık dağında çatlaklar oluştuğunu ve durumu üstlerine bildirdiklerini ancak dikkate alınmadıklarını söylüyorlar.
Kaza değil, bile bile yaşanan bir cinayet söz konusu.
İşin siyasî vechesi bir yana, teknik olarak yanlış bir proje ve gerekli tedbirler ve denetimlerin de yapılmadığı açıkça ortada.