ENVER PAŞA İSLÂMCI MIYDI?
Bugün Enver Paşa’nın ölüm yıldönümüymüş. Murat Bardakçı’nın ‘Enver Paşa Turancı değil İslâmcıydı” yazısından bu yana yazmak istiyorum ama fırsatım olmadı. Öncelikle mahut şahıs “hayır ben öyle bir şey yazmadım, reklam amacıyla iftira atıyor” (*) demesin diye;
Yukarıdaki yazıyı dikkatle okuyun veya okumayın, farketmez. Enver Paşa, dindarane yönleri olan ama hiçbir şekilde “bir İslâmcı” diye nitelendirilemeyecek olan laik ve Türkçü, savaşın getirdiği mücbir sebeplerden dolayı da “İslâm ülkeleri”nin başı olmak istemiş, bir “maceracı”dır.
Yanındaki diğer isimlerden ayrılır. Talat, Yahudi uşağı, katil, mason ve din düşmanıdır. Cemal keza; tam bir zalim ve dinsizdir. Savaş sırasında Ruslara Ermeniler aracılığıyla işbirliği teklif etmiş ve ortaya çıkınca da azledilmiş bir vatan hainidir. Savaş bitmese yargılanacaktı.
Enver bunların yakın arkadaşı olmasına rağmen, dindarane yönleri vardır. Ancak dünya görüşü olarak hiçbir zaman İslâmcı olmamıştır. Abdülhamid’i devirirken kozmopolitisttir. Balkan Savaşı’ndan itibaren Türkçü’dür. Savaş yıllarında İslâm âlemini istismar amaçlı İslâmcılık yapmıştır.
Enver, özellikle Rusya’ya intikal ettikten sonra kendisini “İslâm dünyasının doğal lideri”, “Peygamber Vekili” gibi sıfatlarla tanıtmıştır. Ruslar’la beraber hareket etmek isterken Turancı davranamazdı. Zaten saf bir Turancı da değildi; ama Turancılık onun için en büyük hayaldi.
Bu karışık cümleyi şunun için kuruyorum: Enver bir yerli Napolyon’dur. O da onun gibi dünyayı yıkıp geçmek, adını tarihe altın harflerle yazdırmak istemiştir. İttihatçılar bu amacı için ona en elverişli imkân gibi görünmüştür. Turan, Napolyon olabilmesi için tek ideal görünmüştür.
Savaştan önce en büyük Rus düşmanıydı. Savaştan sonra Ruslarla birlikte İngiliz düşmanı kesilmiştir. Ancak Ruslar’dan umduğu desteği bulamayınca (Ruslar onun yerine Mustafa Kemal’i destekliyorlardı ve Anadolu’ya geçmesine izin vermediler), Ruslar’dan kaçıp Ruslara karşı savaşır.
Mustafa Kemal’i sevmezdi ve Almanya’dan onun hakkında Vahidüddin’e yazdığı ihbarnamede onu vatan hainliği ve Padişah’a yabancılarla birlikte darbe hazırlamakla suçlamıştır. Muhtemelen kendisi de başarılı olsa aynı şeyi yapacak, Osmanlı’yı yıkıp kendini imparator ilan edecekti.
Dolayısiyle Enver hakkında Turancı değil islâmcıydı iddiası safsatadır. İhtizari (çekinceli) olarak Turancıydı. Ama en doğrusu o bir maceracıydı. Nefsine ve kahramanlığına her şeyden çok inanır, bu uğurda Bolşeviklik de dâhil her şey olabilirdi. Tutum olarak laik ve modernistti.
(*) Hatırlanacağı üzere, Murat Bardakçı’nın bir televizyon programında söylediği bir söze yazarımız Selim Gürselgil’in atıf yapması üzerine, Bardakçı, “ben böyle bir şey söylemedim” diyerek söylediklerini inkâr etmişti. Gürselgil de Bardakçı’nın mezkûr sözleri sarfettiği programın kayıtlarını yayınlayarak Bardakçı’ya cevap vermişti. Yazarımızın söylediklerini inkâr eden Bardakçı’ya cevaben kaleme almış olduğu makalesinin linki de aşağıda:
/selim-gurselgil-yazdi-murat-bardakci-bir-hafiza-veya-sahsiyet-sorunu/
Selim GÜRSELGİL